MAHATS GORRIEK ANTIOXIDATZAILE GEHIAGO AL DUTE BERDEEK BAINO? Lekak: zer dira, barazkiak edo lekaleak? Zergatik da hain zaila gozoei uko egitea? Zergatik etortzen da maizago berriz ahora tipula gordina? OREKAN ESPEZIEK ERAGIN AL DEZAKETE ALERGIARIK? ESPEZIEK ERAGIN AL DEZAKETE ALERGIARIK? Bai. Alergologiako eta Immunologia Klinikoko Espainiako Elkarteak egindako azken txostenak dioenez, elikagaiek eragindako alergien %0,6 eta %1,6 artean eragiten dituzte. Hala ere, batzuek bakarrik adierazi behar dute nahitaez etiketan, adibidez ziapeak edo apio haziek, baina beste batzuek ere eragin ditzakete erreakzio alergikoak pertsona sentiberetan, hala nola anisak, martorriak, kuminoak, mihiluak eta perrexilak. Horretaz gain, espezien arteko erreaktibotasun gurutzatua gerta daiteke, baita polen, hazi edo fruitu lehorren bidezkoa ere. Horrek esan nahi du, pertsona batek espezia bati alergia badio, erreakzioa sor daitekeela beste elikagai batzuk irensten dituenean edo landare batzuen polenaren eraginpean jartzen denean, eta alderantziz, batzuek eta besteek antzeko egitura kimikoak dituztelako. Koloniako Max Planck Institutuak egindako azterlan baten arabera (Metabolismoa Ikertzaileko Sailean egina da), koipe eta azukre ugariko elikagaiak behin eta berriz jateak egokitzapen neurokonduktualak eragiten ditu, eta horrek aldarazi egiten ditu gure lehentasunak elikaduraren arloan. Hala, murriztu egiten da elikagai osasungarriak hartzeko gogoa, eta areagotu egin daiteke gehiegizko pisua eta gizentasuna izateko arriskua. MAHATS GORRIEK ANTIOXIDATZAILE GEHIAGO AL DUTE BERDEEK BAINO? Bai. Mahats gorrien kolore ilunak adierazten du antozianinak dituela. Flavonoideen familiako pigmentu horiek gorritik purpura arteko kolorea dute. Herdoilaren aurka egiteko gaitasuna dutenez, konposatu bioaktibotzat hartzen dira, hau da, elikagaietan kantitate txikitan agertzen diren eta osasunean onurak sor ditzaketen substantziatzat. Lekak: zer dira, barazkiak edo lekaleak? Botanikaren ikuspegitik, lekaleak dira (izenak ere zerbait esaten du); hain zuzen, leka hazidunak dira landare horren fruitua. Legearen ikuspegitik, arau batzuek lekale berdeen multzoan sartzen dituzte eta beste batzuek, berriz, barazki gisa sailkatzen dituzte (gastronomiaren ikuspegitik ere halaxe jotzen dira). Lehortu ondoren, ostera, lekale bihurtzen dira. Nutrizioaren ikuspegitik, lekak barazkien antz handiagoa du, baina lekaleak direnez, proteina gehiago dute, eta kopuru hori handitu egiten da lehorrak direnean, mantenugaiak kontzentratuagoak egoten dira eta. Zergatik etortzen da maizago berriz ahora tipula gordina? Erraboila hori eta Allium generoko beste begetal batzuk aberatsak dira organosulfuratuetan, esaterako baratxuria. Sufrea izaten dute substantzia horiek, eta askatu egiten dira mastekatzean eta digestioarekin; ondoren, gas moduan kanporatu daitezke, eta “ahora etortzen delako” irudipena eragin. Baina sentiberak dira tenperaturarekin, eta, beraz, gutxitu egiten dira kozinatzean, eta horregatik, hobeto barneratzen dira tipula eta baratxuri egosiak.